Lessen over leiderschap in het veld: drie dagen meelopen bij Defensie

Door Jasper Duijf – OGSM.com

Als facilitator bij OGSM.com begeleid ik regelmatig leiderschapstrajecten en strategische heisessies waarin teams werken aan scherpte, richting en resultaat. Dan maak je wel eens intensieve heidagen mee. Maar wat ik tijdens een leiderschapstraining bij Defensie meemaakte, waren pas echt 'intensieve heidagen’.

Via VNO-NCW kreeg ik de kans om drie dagen lang mee te lopen met Defensie. Geen Kamp van Koningsbrugge, maar wel een training die fysieke en mentale grenzen opzocht. Waarom ik me had aangemeld? Uit nieuwsgierigheid. Om te ontdekken of ik het aankon, en om te ervaren wat leiderschap betekent in deze klassieke vorm waarin alles van je wordt gevraagd.

Uit je comfortzone, letterlijk

Om acht uur ’s ochtends meldde ik mij samen met een groep van in totaal 25 ondernemers en managers op de kazerne. Na een kort moment om even te landen met koffie gingen we van start: formatie, marsorders, opdrukken, spullen pakken. Met strikte instructies moesten we onze bedden opmaken in een oude bunker die ooit gebruikt werd voor Amerikaanse kernwapens, zonder stroom, zonder stromend water en met een Dixi als enige ‘voorziening’.

We bevonden ons in een compleet andere wereld. Geen luxe en nul comfort. De dagen bestonden uit eindeloze marsen door mul zand met jerrycans, balken en een trekkerband. Navigeren in het donker met kaart en kompas. Slapen (als dat al lukte)  in een klamme slaapzak. ’s Nachts hielden we roulerend de wacht in tweetallen, terwijl de rest probeerde wat rust te pakken.

Tussen de fysieke beproevingen door kregen we les over kaartlezen, schieten tactiek, leiderschap en samenwerken onder druk. En ja, er waren momenten waarop ik dacht: waar ben ik aan begonnen? Maar telkens was daar iemand die je opraapte, aanmoedigde, een lach op je gezicht toverde met een fijne grap of gewoon even in de ogen keek met een vastberaden blik die zei: we gaan samen door.

Leiderschap begint bij elkaar zien

We waren met 25 ondernemers en managers, allemaal gewend om te leiden in onze eigen wereld. Maar zodra je in camouflagepak door het veld kruipt, verdwijnen titels en functies. Wat overblijft, is gedrag.

Soms is leiderschap degene die de route bepaalt. Soms degene die het tempo bewaakt. En soms degene die gewoon even vraagt hoe het met je gaat. Juist dat menselijke aspect bleek maar weer een van de krachtigste vormen van leiderschap. Een die in het bedrijfsleven vaak te makkelijk wordt vergeten.

Wat me verraste, was hoe snel een grote groep onbekenden een hecht team werd. Zonder hiërarchie, zonder agenda’s, puur op basis van vertrouwen, een gezamenlijk doel en het lef om initiatief te nemen.

De kunst van plannen maken

Wat mij als OGSM facilitator opviel was de overeenkomst met de manier waarop wij vaak de theorie van plannen maken uitleggen. Niet als iets wat vaststaat, maar als iets wat continu wordt aangescherpt.

We leerden eerst observeren: wat speelt er, wat zijn de omstandigheden, waar zitten de risico’s? Dan pas plannen – niet vanuit aannames, maar op basis van feiten.
daarna uitvoeren, evalueren, en bijstellen. Steeds opnieuw verifiëren: bedoelen we hetzelfde? Begrijpen we elkaar? Waar kunnen we nog vooruit kijken?

Die discipline om eerst te vertragen voordat je versnelt, is precies wat ik in veel organisaties mis zie gaan. Er wordt veelal te snel in de oplossingsstand geschoten, terwijl de grootste winst juist zit in even stilstaan, analyseren en scherp krijgen waar de energie echt naar uit moet. Een goed plan is dus nooit af. Het wordt sterker naarmate je het durft te toetsen aan de realiteit.

Alleen ga je sneller, samen kom je verder

Na drie dagen afzien, leren, lachen, vloeken en soms ook een traan, bleef er niets anders over dan respect. Respect voor elkaar maar toch zeker ook voor de mannen en vrouwen van Defensie, die zich inzetten voor het verdedigen van ons land.

We hebben samen ervaren wat het betekent om elkaar te vertrouwen, om uit je comfortzone te stappen en om te ontdekken dat leiderschap niet altijd luid of zichtbaar hoeft te zijn. Soms is leiderschap iemand helpen zijn pad terug te vinden in het donker, met een uitgestoken hand, een blik van herkenning of door simpelweg te zeggen: we maken dit samen af.

En precies dan gebeurt het: iedereen recht de rug, zet nog één stap extra, en samen haal je dan de eindstreep.

Wat een ervaring. 🙌

‍

Over de auteur

Jasper Duijf begeleidt bij OGSM.com organisaties en teams in het vertalen van ambities naar concrete strategie. Hij gelooft dat echte groei begint bij focus, eigenaarschap en het lef om samen keuzes te maken.

‍